La
12-an de oktobro, mistitolita la Tago de la Raso,
devus de nun esti la Tago de Hispana Heredaĵo.
Per ĉi tiuj vortoj, la 12an de oktobro estris sian specialaĵon modesta
semajna gazeto el Bonaero El Eco de España
(La eĥo de Hispanio). La vorto ŝuldiĝas al hispana pastro kaj patrioto
kiu loĝas en Argentino, D. Zacarías de Vizcarra. Se la koncepto de
kristanismo inkluzivas kaj samtempe karakterizas ĉiujn kristanajn
popolojn, kial oni ne elpensu alian vorton, kiel Hispanidad
(Hispaneco) kiu ankaŭ inkluzivas kaj karakterizas ĉiujn hispanajn
popolojn?
Unua demando: Ĉu Portugalio kaj Brazilo estos inkluzivitaj en ĝi? Kelkfoje la portugaloj protestas. Mi ne pensas la plej klera. Cámoens nomas ilin (Os Lusiadas, Canto I, strf. XXXI): Huma gente fortissima de Espanha (Tre forta popolo el Hispanio).
André de Resende, la humanisto, diris same, per vortoj laŭdataj de Carolina Michaaëlis de Vasconcelos: Hispani omnes sumus. Almeida Garret ankaŭ diris ĝin: Ni estas hispanoj, kaj ni devas nomi hispanoj ĉiujn, kiujn da ni loĝas en la hispana duoninsulo. Kaj Don Ricardo Jorge diris: Chamese Hispania à peninsula, hispano ao seu habitante ondequer que demore, hispánico ao que lhez diez respeito (Nomu la duoninsulon Hispania, hispano sian loĝanton, kie ajn naskiĝinta, kiel rajto). Hispanoj estas do ĉiuj popoloj, kiuj ŝuldas sian civilizacion aŭ estaĵon al la popoloj hispanaj de la duoninsulo. Hispaneco estas ideo, kiu ampleksas ilin ĉiujn.
Ni vidu, kiagrade ĝi karakterizas ilin. Hispaneco, kompreneble, ne estas raso. El Eco de España prave diris, ke la nomo de Tago de la Raso estas miselektita la 12an de oktobro. Oni povus akcepti nur en la senco pruvi, ke ni hispanoj ne donas gravecon al sango aŭ haŭtkoloro, ĉar tio, kion ni nomas raso, ne konsistas el tiuj trajtoj, kiuj povas esti transdonitaj per protoplasmaj obskuraĵoj, sed per tiuj aliaj, kiuj estas lumo de la spirito, kiel parolo kaj kredo. Hispaneco konsistas el homoj de rasoj blanka, nigra, hinda kaj malaja, kaj ties kombinaĵoj, kaj estus absurde serĉi iliajn trajtojn per la metodoj de etnografio.
Ankaŭ per tiuj de geografio. Ĝi estus perdiĝi antaŭ ol ekmarŝi. Hispanoj ne loĝas en unu lando, sed en multaj kaj tre diversaj. La varieco de la duoninsula teritorio, malgraŭ esti tiom granda, estas unueco kompare kun tiu loĝata de la hispanaj popoloj. Magaljano, en la Sudo de Ĉilio, pensigas pri la Nordo de Skandinavio. Iom pli norde, sude de Argentina Patagonio, regas siberia klimato. La homoj, kiujn produktas tiuj landoj, ne povas simili tiun el Guayaquil, Veracruz aŭ Antiloj, nek ĉi tiun el la andaj altaj teroj, nek ĉi tiun el la paragvajaj aŭ brazilaj ĝangaloj. La klimatoj de Hispaneco estas tiuj de la tuta mondo. Kaj ĉi tiu manko de geografiaj kaj etnografiaj trajtoj estas ankoraŭ unu el la plej decidaj trajtoj de Hispaneco. Almenaŭ oni eblas aserti, kompreneble, ke Hispaneco ne estas natura produkto, kaj ke ĝia spirito ne estas tiu de tero, nek tiu de determinita raso.
Ĉu estas do la Historio tiu, kiu ĝin difinas? Ĉiuj popoloj de Hispaneco estis regitaj de la samaj Monarĥoj de 1580, la jaro de la aneksado de Portugalio, ĝis 1640, la dato de ties apartiĝo, kaj antaŭ kaj poste de la du duoninsulaj monarĥioj, de la jaroj de la malkovroj ĝis la apartigo de la popoloj de Ameriko. Ili ĉiuj ŝuldas sian civilizacion al Hispanio kaj Portugalio. Civilizo ne estas aventuro. Mi volas diri, ke la komunumo de hispanaj popoloj ne povas esti tiu de vojaĝantoj sur ŝipo, kiuj, kunloĝante kelkajn tagojn, adiaŭas por neniam revidi sin. Kaj ne estas, fakte. Ĉiuj ili konservas senton de unueco, kiu ne konsistas nur el paroli la saman lingvon aŭ en la komunumo de historia deveno, nek ĝi estas adekvate esprimita dirante, ke ĝi estas solidareca, ĉar per solidareco la Akademia vortaro komprenas cirkonstancan aliĝon al la afero de aliaj, kaj ĉi tie ne temas pri cirkonstanca aliĝo, sed pri konstanta komunumo.
***
Ni ne troigu tamen la mezuron de la unuo. Sed estas fakto, ke ambasadoro de Hispanio ne sentas sin tiel strange en Bonaero kiel en Rio-Ĵanejro, nek en Rio-Ĵanejro kiel en Londono, nek en Londono kiel en Tokio. Estas ankaŭ fakto, ke taĉmento de nordamerika mara infanterio ne povos surteriĝi en Nikaragvo sen damaĝi la patriotismon de Argentinio kaj Peruo, Meksiko kaj Hispanio, kaj eĉ tiun de Brazilo kaj Portugalio. Ne nur ĉi tio. Sufiĉas la nura deziro de usona politikisto s-ro William G. McAdoo, ke Britio kaj Francio transdonu al Usono, por la pago de siaj militaj ŝuldoj, siajn havaĵojn en Okcidenta Indioj kaj Angla kaj Franca Gujano, ke gazeto tiel saturita de argentina patriotismo kiel La Prensa, de Bonaero, kiu proklamas (la 18an de novembro 1931), ke ĉiuj hispan-amerikaj popoloj pledas por la sendependeco de Porto-Riko, la retiro de la trupoj el Nikaragvo kaj Haitio, la reformo de la Platt-amendo kaj la nescio, kiel doktrino, de la Monroe-deklaro.
Aliflanke, estus multaj kialoj por dubi, ke ĉi tiu unuo, kiun ni nomas hispana, estas tre solida. Unue, ĉar mankas al ĝi jura korpo, kiu povas aserti ĝin efike. Ironiulo nomis la Hispan-Amerikajn Respublikojn La Disunuiĝintaj Ŝtatoj de la Sudo, kontraste al la Unuiĝintaj Ŝtatoj de la Nordo, Usono. Sed pli grava ol la manko de la organo estas la konstanta kritiko kaj neado de la du historiaj fontoj de la komunumo de hispanaj popoloj, nome: la katolika religio kaj la reĝimo de la Hispana Katolika Monarĥio. Oni povus diri, ke tiu duobla rifuzo estas samsubstanca kun la ekzisto mem de la latinamerikaj respublikoj, kiuj forĝis siajn naciecojn je la lukto kontraŭ la hispana superregado. Sed ĉi tiu interpreto estas tro simpla. Nacioj ne estas formitaj en negativa maniero, sed pozitive kaj per asocio de la spirito de siaj loĝantoj al la tero kie ili vivas kaj mortas. Estas pura hazardo, ke, kiam la hispanaj naciecoj de Ameriko formiĝis, la ideoj de la Franca Revolucio regis en la mondo. Ili hazarde venkis kaj venkis dum la lasta jarcento. Jam el ili eliras la plej bonaj spiritoj, tiel seniluziigintaj kiel Simón Bolívar, kiam li diris: Tiuj el ni, kiuj laboris por la revolucio, plugis en la maron.
Nun ili estas perpleksaj. La plej perceptaj jam perdis la fidon, kiun ili havis al la doktrinoj de la revolucio. En ĝia nuna krizo, ne restos multaj talentoj, kiuj povas certigi, kiel Carlos Pellegrini antaŭ tri kvaronjarcentoj, ke la progreso de la Argentina Respubliko estas deviga kaj fatala fakto. La fatalo de la progreso estas unu el la iluzioj, kiujn la granda milito forĵetis. Ĉiuj hispan-amerikaj geniuloj ne havas la malĝentilan sincerecon, kun kiu la ĉilia Edwards Bello proklamis, ke: Al la iberamerika arto, sen radikoj en naciaj kategorioj, mankas intereso pri Eŭropo. Sed multaj sentas, ke aferoj ne iras kiel ili devas, des malpli kiel iam atendite. Ekonomie, tiuj landoj, kiuj vivas de tago al tago, dependas de la grandaj pruntedonantaj nacioj, antaŭe, de Anglio, nun, de Usono. Ili nek estas popoloj de inventistoj, nek de grandaj entreprenistoj. Ankaŭ ĝiaj esploristoj estas malabundaj. Ili suferas, pligravigitaj, la malsanoj de Hispanio. Edwards Bello atribuas ĝin al tio, ke ili estas dividitaj en tiom da naciecoj. Tio, kio faris Salvadoron Bolivaron kaj Rubenon Darion grandaj, laŭ lia opinio, estis povi esti, en difinita momento, la soldato kaj la poeto de tuta kontinento. Fakto estas, ke hispanaj popoloj vivas de tago al tago, sen idealo, almenaŭ sen idealo, kiun la tuta mondo devas danki al ili. Kaj ĉu la nesufiĉa solidareco de la hispanaj popoloj ne dependos de tio, ke ili permesis, ke siaj komunaj historiaj valoroj velkas kaj forvelkis? Kaj ĉu tio ne ankaŭ estas la kaŭzo de la manko de originaleco? Ĉu originalo ne estas denaska?
