Baruch Spinoza (1632-1677) estis filozofo kaj matematikisto naskita en la Nederlando post eksigo de siaj gepatro el Portugalio pro religia netoleremo, kaj li estas konata pro siaj revoluciaj ideoj pri la naturo de Dio, la homaro kaj socia justeco. Li estas unu el la plej gravaj pensuloj de la moderna epoko, kaj liaj verkoj havis profundan influon en multaj branĉoj de la filozofio, inkluzive de la etiko, metafiziko kaj politiko.
La vivo de Spinoza estis malfacila kaj plena de konfliktoj, kaj liaj ideoj estis taksataj kiel malĉefaj kaj eĉ subversivaj. Tamen, li restis fidela al siaj ideoj kaj laboris senĉese por defendi ilin. Liaj verkoj, inkluzive de Etiko kaj Traktato pri la Inteligento, estas esencaj kontribuoj al la moderna filozofio kaj havis profundan influon en la pensuloj de multaj aliaj landoj.
La pensado de Spinoza estas bazita sur sia metafizika teorio pri la naturo de Dio kaj la mondo. Li ne kredis en la antropomorfan Dion de la religio, sed anstataŭe proponis ideon pri Dio kiel identigita kun la naturo mem. Por Spinoza, la mondo estas ne estiĝinta, kaj ĉio estas la necesan manifestaĵon de Dio. Li argumentis ke la naturo de Dio estas senĉesa kaj senlima, kaj ke la mondo estas orda kaj determinita de sia neceseco.
La filozofo estis ankaŭ grava kontribuanto al etiko kaj politiko. Per sia verko Etiko li proponas, ke la homa bonfarto estas trovata en la realigo de la raciaj kaj etikaj valoroj. Li argumentas, ke la ĝojo estas la plej alta stato de la homa emocio, kaj ke la feliĉo kaj la virto estas la sama afero. Por Spinoza, la libereco ne estas neŭtrala stato, sed troviĝas nur en la realeco de la neceso kaj la determinismo.
En la politika sfero, Spinoza estis parto de la radikala tradicio de la moderna epoko, kiu proponis la ideojn de la demokratio, la socia justeco kaj la individua libereco. Li argumentis, ke la ŝtaton kreis la homoj por protekti siajn interesojn kaj garantii siajn rajtojn. Por li, la vera justeco estas konata nur kiam la homoj estas liberaj kaj havas la rajton krei la socian ordo laŭ sia propraj decidoj.
La pensadon de Spinoza oni konsideris subversiva kaj malbonega je lia tempo, kaj liaj verkoj estis konsiderataj kiel ateismaj kaj malĉefaj. Tamen, ĝi havas profundan influon en la postajn epokojn de filozofio kaj kulturo. Liaj revoluciaj metafiziko kaj etiko influis multajn el la gravaj filozofoj kaj pensistoj postaj, inkluzive de Immanuel Kant, Friedrich Nietzsche, kaj Albert Einstein. Li estis en la avangardo de la mezepoka kritiko de religio, kaj lia defio de la ortodoksa teologio kondukis al lia ekskomuniko el la juda komunumo, male al tio, ke lia kritiko de la tradicia religio ne estis nihilisma, sed pli granda invito al individua libereco kaj racia analizo, kiu emfazis la uzon de racio kaj scienca metodo por esplori la naturon kaj la homan konduton. Li ankaŭ estis influa en la politika teorio, kaj li inspiris multajn el la revoluciaj ideoj de la 18ª kaj 19ª jarcentoj.
La influo de Spinoza en la postaj epokoj montras, ke liaj ideoj kaj filozofia sistemo estis profundaj kaj universalaj, kaj ke liaj kontribuoj al la filozofio kaj kulturo estas nepre gravaj kaj elstaremaj.
